του Δημήτρη Θεμ. Κλωτσοτύρα (dklotsotyras@yahoo.gr)
Ο «Καποδίστριας 2» βρίσκεται πια «προ των πυλών». Και όπως ήταν φυσικό, ο δημόσιος διάλογος επί του θέματος έχει ήδη αρχίσει1 και στον τόπο μας. Ευελπιστώ αυτό το άρθρο να συμβάλει στον εμπλουτισμό της σχετικής συζήτησης.
Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση, και η όποια μεταρρύθμιση, προσδιορίζεται από δύο παραμέτρους: την «ουσία» και τον «τύπο». Για να έχει «ουσία», πρέπει να συνοδευτεί από μέτρα που αλλάζουν τις δομές της διοίκησης: εισαγωγή νέων τεχνολογιών, αυστηρά μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, μεσο-μακροχρόνιο προγραμματισμό, αξιολόγηση προγραμμάτων και δημόσιων έργων πριν και μετά την υλοποίησή τους, αξιοκρατία στην επιλογή στελεχών, κλπ. Αυτά όμως είναι θέματα που μάλλον έχουν μπει στο περιθώριο και αυτό που κυρίως απασχολεί είναι ο «τύπος» της μεταρρύθμισης, δηλ. ποιοι δήμοι θα συνενωθούν, ποιος ο πληθυσμός τους, η γεωγραφική τους έκταση, κλπ. Σ’ αυτό το άρθρο θα αφεθώ να... παρασυρθώ από το γενικότερο κλίμα και θα ασχοληθώ κι εγώ με αυτά τα χαρακτηριστικά.
Οι συνενώσεις των δήμων, λοιπόν, προτείνεται να γίνουν με βάση γεωγραφικά, οικονομικά, πληθυσμιακά και κοινωνικο-πολιτισμικά κριτήρια2. Το ερώτημα είναι αν με βάση αυτά, οι δήμοι Ελυμνίων, Κηρέως και Νηλέως της Βορειο-Κεντρικής Εύβοιας (στο εξής Β-Κ.Ευβ.) έχουν τα «τυπικά προσόντα» που απαιτούνται για να διεκδικήσουν την αυτόνομη συνένωσή τους.
Ας τα δούμε ένα-ένα:
α. Γεωγραφικά χαρακτηριστικά: είναι φανερό από το γεωφυσικό χάρτη της περιοχής ότι οι ορεινοί όγκοι που υψώνουν το Καντήλι με τον Πυξαριά στο Νότο και το Τελέθριο με το Ξηρόν Όρος στο Βορρά, ορίζουν ανάμεσά τους έναν σαφώς διακριτό γεωγραφικό χώρο με ημιορεινές και πεδινές περιοχές. Αν και ο γεωγραφικός προσδιορισμός έχει χαρακτηριστεί «πονηρός»1, εντούτοις υπάρχει και πρέπει να ληφθεί υπόψιν. Για παράδειγμα, πώς ο κάμπος του Μαντουδίου συνδέεται με τον κάμπο της Ιστιαίας στο θέμα της εξεύρεσης/διαχείρισης του νερού; Και πώς θα καλύπτονται οι εργατοώρες και τα έξοδα των κατοίκων για τη μετάβαση στην Ιστιαία προκειμένου να διεκπεραιώνουν τις υποθέσεις τους;
β. Οικονομικά χαρακτηριστικά: οι τρεις δήμοι της Β-Κ.Ευβ.. μοιράζονται πολλά κοινά οικονομικά στοιχεία: απουσία μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, γενικότερη υστέρηση σε τουριστικές υποδομές παρά την ύπαρξη αρκετών μικρών τουριστικών επιχειρήσεων, μεγάλο αριθμό αγροτών και μερικώς απασχολούμενων με τη γεωργία, μεγάλο αριθμό ανέργων και κατοίκων τους που έχουν γίνει εσωτερικοί οικονομικοί μετανάστες, πολλά μικρά και μεγάλα χωριά χωρίς να υπάρχει κάποια μεγάλη πόλη. Γεγονός είναι επίσης ότι οι κάτοικοι για τις αγορές τους κατευθύνονται κυρίως προς τη Χαλκίδα και όχι προς την Ιστιαία ή την Αιδηψό.
Ακόμα, η πραγματικότητα λέει πώς τόσο ο ντόπιος όσο και ο επισκέπτης θεωρεί τις παραλίες, τα θρησκευτικά προσκυνήματα και τα άλλα αξιοθέατα του Πηλίου, του Προκοπίου, του Μαντουδίου, της Λίμνης, των Ροβιών και της Αγίας Άννας ως ένα ενιαίο σύνολο προορισμών που μπορεί να τους εναλλάσσει ακόμα και εντός της ίδιας ημέρας.
γ. Πληθυσμιακά χαρακτηριστικά: σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα3 ο πληθυσμός των τριών δήμων φτάνει τις 15.000. Δεν γνωρίζω αν αυτός ο αριθμός είναι αρκετός για τη συγκρότηση ανεξάρτητου δήμου, όμως σίγουρα δεν είναι ευκαταφρόνητος. Αν μάλιστα προσθέσουμε τον αριθμό των κατοίκων που διαμένουν σε εξοχικές κατοικίες τα σαββατοκύριακα ή το καλοκαίρι αλλά και το γεγονός ότι η ομορφιά της περιοχής δημιουργεί προσδοκίες αύξησης του πληθυσμού (όταν, με το καλό, βελτιωθούν οι υποδομές), τότε δεν βλέπω τα πληθυσμιακά μεγέθη ως ανασταλτικό παράγοντα.
δ. Κοινωνικο-πολιτισμικά χαρακτηριστικά: οι κοινωνικές εντάσεις που προκαλούσαν οι μεταλλευτικές επιχειρήσεις, τόσο με τις συνθήκες λειτουργίας τους όσο και με το κλείσιμό τους, αποτελούν ιδιαίτερο κοινωνικό και πολιτισμικό χαρακτηριστικό της περιοχής. Όλοι μας γνωρίζουμε κατοίκους που αυτοπροσδιορίζονται ως άνθρωποι και πολίτες μέσα από τη στάση τους και τις απόψεις τους πάνω σε ζητήματα λειτουργίας των επιχειρήσεων αυτών. Άσχετα με το αν συμφωνούμε ή όχι, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε αυτόν τον δυνατό «κρίκο» που μας συνδέει όλους. Και μη θεωρήσει κανείς πως το ζήτημα των μεταλλείων ανήκει στο παρελθόν. Σκεφτείτε ότι το θέμα που απασχολεί έντονα την περιοχή σήμερα είναι η μελλοντική αξιοποίηση των εγκαταστάσεών τους. Τα μεταλλεία θα παραμείνουν προσδιοριστικό στοιχείο των κοινωνικών εντάσεων της Β-Κ.Ευβ. για πολλά χρόνια ακόμα.
Θα μπορούσα εδώ να αναφέρω επίσης τα κοινά στοιχεία που έρχονται μέσα από την αρχαία και τη σύγχρονη ιστορία αλλά δεν θα το κάνω για λόγους οικονομίας χώρου. Δεν μπορώ να κρύψω, πάντως, ότι βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα την ιδέα η αναφερόμενη στην Ιλιάδα του Ομήρου αρχαία Κήρινθος, να (ξανα)δώσει4 το όνομά της σε έναν δήμο του 21ου αιώνα. Δήμος Κηρινθίων... Ωραία δεν ακούγεται5;
Το συμπέρασμα που βγαίνει από τα παραπάνω είναι ότι οι τρεις δήμοι της Β-Κ.Ευβ. φαίνεται να διαθέτουν τα βασικά επιχειρήματα για να διεκδικήσουν την κοινή πορεία τους. Το αν έχουν και τα... κότσια είναι μια άλλη κουβέντα. Όπως και το αν διαθέτουν τις ηγετικές προσωπικότητες που μπορούν να κατευθύνουν τους διάφορους τοπικούς παράγοντες και να σηκώσουν το βάρος μιας σοβαρής διαπραγμάτευσης με την κεντρική εξουσία. Θέλει αρετή και τόλμη η... συνένωση.
Καταλήγοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι το κείμενο αυτό δεν περιλαμβάνει μαθηματικά αξιώματα6 αλλά σκέψεις προς συζήτηση που δεν πρέπει να ενταχθούν σε τοπικίστικες λογικές. Δεν θεωρώ ότι αν ενταχθούμε σε ένα ενιαίο σύνολο με τη Βόρεια Εύβοια «θα χαθούμε», ούτε αν μείνουμε χωριστά θα έχουμε σίγουρα καλύτερο μέλλον. Αυτό που έχει σημασία άλλωστε είναι η «ουσία» και όχι ο «τύπος» της διοικητικής μεταρρύθμισης.
1 Δ. Κατσίνης, Ωχ! Και νέα αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση, εφ. Βόρεια Εύβοια, Ιούλιος 2008, σελ. 19
2 http://www.skai.gr/master_story.php?id=61922
3 http://www.servitoros.gr/population/population.php/28/
4 Με το ίδιο όνομα εμφανιζεται δήμος στην απογραφή του 1870. Βλ. ό.π.
5 Έτσι θα έχουμε τις Κεχριές της Κορίνθου και τις Κεχριές της Κηρίνθου!
6 Κανόνες που ισχύουν παντού και πάντα χωρίς να χρειάζονται απόδειξη