Του Βαγγέλη Αποστόλου
Σε συνέντευξή του τη πρωτοχρονιά στη Κυριακάτικη Καθημερινή ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γ. Προβόπουλος προειδοποίησε ότι η επιστροφή στη δραχμή θα σημάνει εκτός των άλλων και ελλείψεις σε βασικά είδη διατροφής , δηλαδή με απλά λόγια είπε ότι « θα πεινάσουμε » . Αν και η συγκεκριμένη άποψη εντάσσεται στις γνωστές τακτικές εκβιασμού του έλληνα πολίτη για να αποδεχθεί κι άλλα βάρη δεν είναι εύκολο να διαφωνήσει κανείς , ούτε βέβαια είναι σίγουρο ότι δεν θα συμβεί κάτι ανάλογο με τη παραμονή μας στη ζώνη του ευρώ . Γι αυτό οφείλουμε να ανταποκριθούμε σ΄ αυτό που θεωρείται πάντα ως πρώτιστο καθήκον κάθε χώρας και είναι η διασφάλιση , ακόμη και σε συνθήκες πλήρους απελευθέρωσης της παγκόσμιας αγοράς , εκείνης της αγροτικής παραγωγής που θα μπορεί πρωτίστως να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες των πολιτών που διαβιούν στην επικράτειά της , πόσο μάλλον όταν θα βρίσκεται μπροστά σε μια κρίση σαν αυτή που βιώνει και απειλεί τη δική μας χώρα .
Δυστυχώς ο σημερινός τρόπος διάρθρωσης της ελληνικής γεωργίας αλλά και οι διαμορφωθείσες διατροφικές απαιτήσεις - συνήθειες δεν μπορούν να καλύψουν αυτές τις ανάγκες . Ως εκ τούτου οφείλουμε να μετασχηματίσουμε άμεσα τόσο τη γεωργική μας δραστηριότητα όσο και τη διατροφική μας αλυσίδα προς ένα στόχο : Τη διαμόρφωση ενός καλαθιού αγροτικών προϊόντων που θα παράγεται από τη πρώτη και θα καλύπτει τις απαιτήσεις της δεύτερης .
Αναδεικνύεται τελευταία ως θετική παράμετρος της κρίσης , η μοναδική βεβαίως, η αύξηση της απασχόλησης και των εξαγωγών στον αγροτικό τομέα της οικονομίας. Παραγνωρίζεται όμως ότι προηγήθηκε μια δεκαετία μείωσης της απασχόλησης και του εισοδήματος κατά 25% , όταν την ίδια περίοδο σε όλη την Ε.Ε. αυξήθηκαν κατά 5% . Εξ άλλου είναι χαρακτηριστικό ότι την αντίστοιχη περίοδο η συμμετοχή του αγροτικού εισοδήματος στο ΑΕΠ από το 6% έπεσε στο 3% και η αύξηση του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο των αγροτικών προϊόντων (κυρίως διατροφικά) από 2 δις Ευρώ το 2006 έφτασε στα 4 δις το 2010.
Πάραυτα, σε μια εποχή που το ποσοστό της φτώχειας διαρκώς αυξάνει και ο ένας στους δύο νέους είναι άνεργος, είναι επόμενο η αναζήτηση απασχόλησης σε παραδοσιακές δραστηριότητες να αποτελεί τη μόνη διέξοδο. Κι ως τέτοια είναι ασφαλώς η επιστροφή και η παραμονή στην ύπαιθρο για ενασχόληση πρωτίστως με τη γεωργία, αρκεί βεβαίως να υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να διασφαλιστούν τα ελάχιστα , δηλαδή βιώσιμες συνθήκες και εισόδημα .
Αυτή τη περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία σε επίπεδο Περιφερειών που έχει ως στόχο την ανάδειξη του αγροτικού καλαθιού της κάθε μιας . Πρόκειται για μια προσπάθεια άξια προσοχής , που πέραν της επικοινωνιακής της στόχευσης επιχειρεί να καταγράψει τα πραγματικά δεδομένα της κατάστασης στη γεωργία σε επίπεδο Περιφέρειας και να αναδείξει εκείνα τα αγροτικά προϊόντα που μπορούν να μπουν σ΄ αυτό το διατροφικό καλάθι . Το ερώτημα όμως που γεννάται είναι αν ταυτόχρονα μπορούν και να το καλύψουν .
Για να συμβεί αυτό χρειάζονται πολλά , πρώτα απ΄ όλα να υπάρξει μια συναντίληψη των δύο μερών , των παραγωγών και των καταναλωτών για το περιεχόμενό του . Τη λειτουργία αυτή μπορούν να υπηρετήσουν οι Αγροτοδιατροφικές Συμπράξεις σε επίπεδο Περιφέρειας , που προβλέπονται από το νέο νόμο(4015/2011 , άρθρο 9) , υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι θα στηριχτούν ουσιαστικά , τόσο θεσμικά όσο και οικονομικά .
Οι βασικές προτεραιότητες για την αποδοτική λειτουργία των Συμπράξεων πρέπει να είναι :
α) Η στροφή της παραγωγής και της κατανάλωσης προς διατροφικά προϊόντα που θα υποκαταστήσουν αντίστοιχα εισαγόμενα . Είναι αδιανόητο να έχουν εγκατασταθεί στο τραπέζι μας τυριά από γειτονικές χώρες, όταν τα αντίστοιχα ελληνικά είναι πολύ καλύτερης ποιότητας και μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες. Όπως είναι επίσης ακατανόητο να εισάγουμε ζάχαρη γιατί κλείνουμε τα εργοστάσια ζάχαρης και εγκαταλείπουμε τη τευτλοκαλλιέργεια , σε μια περίοδο αυξημένης διεθνούς ζήτησης της ζάχαρης ή να θεωρούμε ελληνικά τα σκευάσματα που το περιεχόμενό τους είναι εισαγόμενο .
Γι αυτό δεν αρκούν οι πατριωτικές κορώνες ¨καταναλώστε ελληνικά προϊόντα ¨ , χρειάζονται συγκεκριμένες κινήσεις . Οφείλουν οι αρμόδιες υπηρεσίες να ενημερώνουν τους αγρότες για τα προϊόντα και τις ποσότητες που εισάγονται ,ενώ ταυτόχρονα θα λαμβάνονται εκείνα τα μέτρα που θα συμβάλουν στον ουσιαστικό έλεγχο των εισαγομένων αλλά και στην αναπλήρωσή τους από αντίστοιχα παραγόμενα ανταγωνιστικά τόσο από πλευράς ποιότητας όσο και τιμής και
β)Η οργάνωση σε νέες βάσεις της εμπορίας των αγροτικών προϊόντων και εφοδίων, ώστε να μην παρατηρούνται φαινόμενα ,όπως της αγοράς από κτηνοτρόφους ζωοτροφών που παράγονται στη περιοχή τους σε τιμή διπλάσια αυτής που εισπράττουν οι παραγωγοί ή της κατάληψης των λαϊκών αγορών από τους εμπόρους του χώρου κι όχι από τους ίδιους τους αγρότες-παραγωγούς.
Από το 1932 που ξεκίνησε ο θεσμός , οι λαϊκές αγορές αποτελούν τους τόπους, όπου κατά κύριο λόγο συναντώνται οι παραγωγοί αγροτικών προϊόντων με τους καταναλωτές , ιδιαίτερα τους οικονομικά ασθενέστερους , με σκοπό την αποφυγή των μεσαζόντων για να μπορούν οι πρώτοι να διαθέτουν πιο εύκολα τη παραγωγή τους και οι δεύτεροι να την αγοράζουν σε χαμηλότερες τιμές .
Δυστυχώς όμως οι έχοντες την υπευθυνότητα της σωστής λειτουργίας τους με την αθρόα χορήγηση για καθαρά ρουσφετολογικούς σκοπούς αδειών σε μη δικαιούχους , αλλά και την ανοχή των εκπροσώπων των αγροτών ¨κατάφεραν¨ να τις μετατρέψουν σε εμποροπανηγύρεις. Η σημερινή εικόνα είναι χαρακτηριστική: Οι αγρότες αποτελούν μειοψηφία, αφού τα 2/3 της συμμετοχής καλύπτονται από εμπόρους ειδών διατροφής , ένδυσης , υπόδησης και γενικότερα όλων των καταναλωτικών αναγκών.
Δεν αρκεί λοιπόν να μιλάμε μόνο για ανταγωνιστική γεωργία αλλά και πώς θα καταφέρουμε να μπει στο τραπέζι του καταναλωτή. Όπως δεν αρκεί να αναφερόμαστε γενικά και αόριστα σε βελτιωμένες κοινωνικές παροχές στη περιφέρεια όταν αυτές δεν συγκρίνονται με τις αντίστοιχες των αστικών περιοχών.
Μέχρι σήμερα έχουν γίνει κι άλλες ανάλογες απόπειρες , που έμειναν απλές ασκήσεις επί χάρτου , όπως η ποιοτική γεωργία των Υπουργών της Ν.Δ. Μπασιάκου και Κοντού , η πράσινη γεωργία και το αγροτικό καλάθι των Υπουργών του ΠΑΣΟΚ Μπατζελή και Σκανδαλίδη . Μένει να δούμε αν μπορεί να κάνει κάτι πιο ουσιαστικό η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση .
Είναι κι αυτό ένα μεγάλο στοίχημα για την εδραίωσή της .
(#) Δημοσιεύτηκε στη Κυριακάτικη Αυγή της 8/1/2012