Η γνώση της ιστορίας μας και των παραμέτρων της αναγκαία σήμερα όσο ποτέ άλλοτε για τους νέους μας
Μια απάντηση του ερευνητή Αλέξανδρου Καλέμη για τις ιστορικές αναφορές και τις προτάσεις του Kireas.org.
Μια απάντηση του ερευνητή Αλέξανδρου Καλέμη για τις ιστορικές αναφορές και τις προτάσεις του Kireas.org.
Προς τον Σύλλογο: Περιβάλλον και Πολιτισμός Δήμου Κηρέως
Η παρούσα κοινοποιείται και προς τον Δήμο Κηρέως
Η παρούσα κοινοποιείται και προς τον Δήμο Κηρέως
Αγαπητοί φίλοι
Χωρίς καμία πρόθεση να μειώσω το εθνικό φρόνημα των συμπατριωτών μας του kireas.org, που όπως και πέρυσι έτσι και εφέτος απαιτούν από τον Δήμο Κηρέως να πρωτοστατήσει στην καθιέρωση επετείου για τις «σφαγές του Μαντουδίου» κατά τις τουρκικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του 1823, αναγκάζομαι να επανέλθω στο θέμα με την ιδιότητα του για πολλά χρόνια ερευνητή, συντάκτη αρκετών ιστορικών βιβλίων και άρθρων, καθώς επίσης κατόχου μεγάλου αριθμού ανέκδοτων αρχειακών εγγράφων και ντοκουμέντων από εκείνη την περίοδο.
Θα ήθελα λοιπόν όσο γίνεται πιο συνοπτικά να τους αναφέρω τα παρακάτω:
Ο αρχιμανδρίτης Ναθαναήλ Ιωάννου, υπήρξε (και κατά τη δική μου άποψη) η σοβαρότερη ίσως ιστορική πηγή για την Εύβοια με το μειονέκτημα ότι το αξιόλογο πόνημά του στηρίζεται σε πληροφορίες, που εκτιμά ο ίδιος ως αξιόπιστες. Ακολουθεί ο αυτόπτης μάρτυρας πολλών ιστορικών γεγονότων της Εύβοιας, Μαυρομάτης (μειονέκτημά του η καταγραφή των γεγονότων μετά από 60 χρόνια) και κατόπιν όλοι οι άλλοι (Γουναρόπουλος, Οικονόμου κ.α.), οι οποίοι αποδίδουν τα ιστορικά γεγονότα με σημαντικές ανακρίβειες. Όσο για κάποιους νεότερους, ας μη το συζητήσουμε καλλίτερα γιατί αναπαράγουν τις πληροφορίες των προαναφερόμενων διανθισμένες με εθνικιστικά καρυκεύματα και κραυγαλέες έως κωμικές προσθήκες.
Μετά την έκδοση από την Βουλή των Ελλήνων των Αρχείων Εθνικής Παλιγγενεσίας αλλά και των χειρόγραφων αρχείων, που έχουμε ανακαλύψει στο (επιτέλους) αρχειοθετημένο ΓΑΚ (αντίγραφα των οποίων διατηρούμε) τα πράγματα για την ιστορία της Εύβοιας κατά κάποιον τρόπο ξεκαθαρίζουν.
Έτσι λοιπόν συνοπτικά σας αναφέρω ότι μετά τα τραγικά για την Εύβοια γεγονότα του 1822 (ήττα και θάνατος Γοβιού στα Βρυσάκια, πτώση και δολοφονία του Αλή Πασά και θανατηφόρα αποτυχία Μαυρομιχάλη στα Στύρα), οι προοπτικές επιτυχίας της Ευβοϊκής Επανάσταση εκμηδενίστηκαν.
Η παρέμβαση του ραδιούργου Κωλλέτη, που εγκατασταθείς στο Ξηροχώρι (Ιστιαία) ανέλαβε προσωπικά τη συνέχιση του αγώνα, είχε οδυνηρά αποτελέσματα. Οι συγκρούσεις των πολιτικών συμφερόντων Κωλλέτη και Ανδρούτσου έκαναν την έλευση των στρατευμάτων του διορισμένου από τον Άρειο Πάγο, ως αντικαταστάτη του Γοβιού, οπλαρχηγού Διαμαντή Ολύμπιου, να μοιάζουν ως εχθρική επιδρομή στην Εύβοια. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν το ξέσπασμα ενός αιματηρού εμφύλιου μεταξύ Ευβοέων ενόπλων και Ολύμπιων αγωνιστών.
Έτσι λοιπόν όταν λοιπόν ο Ομέρ της Καρύστου μίσθωσε τους βάρβαρους φονιάδες του Περκόφτσιαλη για να καταλάβει επιτέλους, την ευημερούσα επί Αλή Πασά, Βόρεια Εύβοια (επιθυμία που είχε από το 1810) η κατάσταση που επικρατούσε στο νησί μας ήταν κάτι παραπάνω από αποκρουστική και απελπιστική. Να σκεφτεί κανείς ότι πριν από την άνιση μάχη απόκρουσης του Περκόφτσιαλη στα Ανδριαλλά (κοντά στον Παγώτα) είχε προηγηθεί η εκδίωξη των στρατευμάτων του Ολύμπιου, που έσπευσαν εκεί, από τους Ηπειρώτες οπλαρχηγούς. Ένα περίεργο τριπλό μέτωπο δηλαδή, όπου όλοι ήταν εναντίον όλων (αλήθεια πότε θα μάθουμε να αναφερόμαστε και σε αυτές τις δυσάρεστες επετείους εμείς οι Έλληνες;).
Από εκεί και μετά η άνοδος του Περκόφτσιαλη προς τη Βόρεια Εύβοια ήταν ανεμπόδιστη (αλλά όχι και απόλυτα αιφνιδιαστική). Προειδοποιημένοι οι κάτοικοι προσπαθούσαν να βρουν τρόπους διαφυγής (αρκετοί έφυγαν στη Σκιάθο και την Σκόπελο) ή προφύλαξης στα δάση και στις σπηλιές. Αυτά τα αναφέρει και ο ίδιος ο Ιωάννου που επικαλούνται οι φίλοι μου του kireas.org. Θεωρείται βέβαιο πως υπήρξαν και κάποιοι που έμειναν πιστεύοντας πως θα τους έσωζε μία δήλωση υποταγής στο νέο κατακτητή. Δυστυχώς αυτοί ήταν και τα θύματα, που είτε σφαγιάστηκαν, είτε (κυρίως οι γυναίκες) πουλήθηκαν σαν σκλάβοι στην Πόλη. Παραμένει όμως άγνωστος ο ακριβής αριθμός αυτών των θυμάτων, που από δικό τους λάθος έπεσαν στα χέρια των βάρβαρων εισβολέων.
Το μόνο βέβαιο, αγαπητοί φίλοι, ήταν ότι το 1823 εκτός από τον πλήρη υλικό αφανισμό της Βόρειας Εύβοιας έγιναν και πολλές σφαγές χωρίς όμως επαρκή στοιχεία για τους τόπους, την έκταση και το μέγεθος. Οι πηγές (ακόμη και του Ναθαναήλ Ιωάννου) είναι προφορικές προερχόμενες εκ των υστέρων από απλούς ανθρώπους. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τα περισσότερα χωριά μας στη Βόρεια Εύβοια μνημονεύουν στην προφορική τους παράδοση, τοποθεσίες στις περιοχές τους, όπου όπως εξιστορούν έγιναν σφαγές προγόνων μας από εκείνη την ματωμένη εκστρατεία του Περκόφτσιαλη (Παναγία Ντινιούς, Μηλιές, Αγιάννα κ.α.).
Εκτός των άλλων ο ίδιος ο Ναθαναήλ Ιωάννου μας γράφει ότι ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού της Βόρειας Εύβοιας διέφυγε. Το δεδομένο δε ότι το Μαντούδι την εποχή εκείνη αριθμούσε περί τους 1.000 περίπου κατοίκους, αποδυναμώνει πολύ την πληροφορία της σφαγής 2.000 ανθρώπων. Στηριζόμενος προφανώς σε προφορικές πηγές ο Ιωάννου δεν επεχείρησε να διασταυρώσει την πληροφορία του, θέλοντας προφανώς να δώσει, ως Έλληνας, την ανάλογη έμφαση στο γεγονός.
Εκτός αυτών πρέπει να τονίσω πως σε καμία επίσημη αναφορά του Αρείου Πάγου, στις σημειώσεις του Κωλλέτη ή σε άλλο έγγραφο δεν αναφέρονται στοιχεία για την έκταση των σφαγών. Απλά αναφέρεται η άνοδος του Περκόφτσιαλη προς την Β. Εύβοια. Εξάλλου στην ιστοσελίδα του kireas.org έχει γίνει μία αξιέπαινη προσπάθεια μεταφοράς αρκετών ιστορικών αναφορών στην εποχή εκείνη (κυρίως από τα σπουδαία Αρχεία Εθνικής Παλιγγενεσίας). Αν αναγνώσετε καλά τις σελίδες αυτές θα δείτε και από μόνοι σας πόσο αδύναμη ιστορικά είναι η πληροφορία της Σφαγής στο Μαντούδι.
Κατόπιν λοιπόν αυτών των επιχειρημάτων που σας προανέφερα (και άλλων ακόμη στοιχείων που ο χώρος και ο χρόνος δεν μου επιτρέπουν να σας αναφέρω) προσωπικά θα θεωρούσα μάλλον κωμική την καθιέρωση μίας ακόμη επετείου από τις πολλές που μας καθιστούν γραφικούς στα μάτια των ξένων ιστορικών. Φίλοι μου η ιστορία στην Ελλάδα έχει κατακρεουργηθεί. Το πλήθος των τοπικών επετείων, που αυτή τη στιγμή προκαλούν θυμηδία σε εκατοντάδες ελληνικά χωριά καθιερώθηκαν για ευνόητους λόγους κυρίως από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα που κατά καιρούς ταλάνισαν τη χώρα μας. Σκεφτείτε ότι στην Ιστιαία κάθε 1η Απριλίου τιμούν μία φριχτή εκτέλεση Ελλήνων από Έλληνες (1/4/1944) βαφτίζοντας τη ως αποτέλεσμα της Γερμανικής θηριωδίας.
Είμαι βέβαιος πως απευθύνομαι σε σοβαρούς νέους ανθρώπους χωρίς ακραίες και ανιστόρητες πολιτικές αντιλήψεις και για τον λόγο αυτό τονίζω πως οι πραγματικές εθνικές ιστορικές μας περγαμηνές κινδυνεύουν να αμφισβητηθούν από τη διεθνή κοινή γνώμη όταν επιχειρούμε να παραποιήσουμε ιστορικά γεγονότα προκειμένου να γιορτάζουμε μία ακόμη επέτειο. Θα γελάνε οι άλλοι με μας όπως εμείς γελάμε με τις προσφάτως καθιερωμένες εθνικές επετείους στα Σκόπια από τους Σκοπιανούς «Μακεδόνες».
Είμαι λοιπόν κάθετα αντίθετος στην αβασάνιστη καθιέρωση επετείων και αποτρέπω τους υπεύθυνους του Κηρέα να προβούν σε κάτι τέτοιο, όπως και άλλους Ευβοείς Δημάρχους σε ανάλογες περιπτώσεις. Είμαι όμως υπέρμαχος στη διδαχή της ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ στους μαθητές. Αυτό όμως δεν είναι δουλειά των Δήμων (όπως τουλάχιστον λειτουργούν ως τώρα).
Θα ήθελα επίσης να αποτρέψω και τους συντελεστές της όμορφης προσπάθειας του kireas.org από τέτοιου είδους πρωτοβουλίες, τόσο σε επίπεδο προτάσεων προς τους φορείς, όσο και σε επίπεδο στενής συλλογικής καθιέρωσης εθνικών επετείων. Διατρέχουν τον κίνδυνο να χάσει βαθμούς η ποιότητα των προσπαθειών τους και να δημιουργηθεί η υπόνοια όχι μόνο της ιστορικής επιπολαιότητα αλλά και ενδεχόμενης σκοπιμότητας.
Κάτι τέτοιο όμως, φίλοι του kireas.org, είμαι εντελώς βέβαιος πως δεν συμβαίνει και πως η πολιτιστική σας στάθμη θα σας οδηγήσει στη αποκατάσταση αυτού του ατοπήματος.
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.
Με όλη μου την εκτίμηση και το σεβασμό στα αγνά σας πατριωτικά αισθήματα
Αλέξανδρος Καλέμης
Εκδότης – ερευνητής – συγγραφέας.