ελαίων (λαδιού), γιατί το λάδι έχει διηλεκτρικές και ψυκτικές
ιδιότητες.
Όταν προκληθεί εσωτερικό βραχυκύκλωμα το λάδι διασπάται σε εύφλεκτα
αέρια (μεθάνιο, κτλ) και τότε δημιουργείται υπερπίεση η οποία οδηγεί
σε διάρρηξη του δοχείου του μετασχηματιστή, σε ανάφλεξη των αερίων
(λόγω της υψηλής θερμοκρασίας στο σημείο του βραχυκυκλώματος και της
επαφής του με το οξυγόνο του αέρα) και στη συνέχεια σε έκρηξη. Το
σημείο ανάφλεξης του λαδιού είναι 140 βαθμοί Κελσίου. Το λάδι δεσμεύει
το νερό, για το λόγο αυτό απαιτείται θέρμανση με παράλληλη δημιουργία
κενού και φυγοκέντριση του με μηχανή καθαρισμού για την αφύγρανση του.
Κατά τη διαδικασία μείωσης του φορτίου ενός μετασχηματιστή, δηλαδή της
συστολής του υγρού πλήρωσης, δημιουργείται συμπύκνωση υδρατμών στο
δοχείο διαστολής, τους οποίους φέρνει ο αέρας που εισέρχεται σ' αυτό
μέσω του αφυγραντήρα στους μετασχηματιστές ισχύος ή του αναπνευστικού
πώματος στους μετασχηματιστές διανομής. Στους μετασχηματιστές λαδιού
το νερό, ως βαρύτερο, οδηγείται στον πυθμένα του δοχείου του
μετασχηματιστή.
Το λάδι των μετασχηματιστών είναι πετρελαιοειδές και έχει όλα τα
μειονεκτήματα του πετρελαίου, αλλά η τεχνολογία δεν έχει ακόμη
καλύτερες λύσεις. Οικολογικοί μετασχηματιστές σήμερα δεν υπάρχουν.
Πιθανώς θα υπάρξουν την επόμενη δεκαετία με τη χρήση των υπεραγώγιμων
υλικών με τα οποία κατασκευάζονται και μετασχηματιστές, μερικοί από
τους οποίους λειτουργούν ήδη πειραματικά. Σ' αυτούς χρησιμοποιείται
υγροποιημένο άζωτο ως μέσο ψύξης.
Τα τελευταία χρόνια η ΔΕΗ προμηθεύτηκε περίπου είκοσι χιλιάδες μη
εκρηγνυόμενους μετασχηματιστές ισχύος 50 kVA, δηλαδή μετασχηματιστές
των οποίων το δοχείο αντέχει στις υπερπιέσεις που προκαλούνται από τα
αέρια της διάσπασης του λαδιού, όταν προκύψει εσωτερικό βραχυκύκλωμα.
Έτσι υπάρχει αρκετός χρόνος για την τήξη των ασφαλειών ή την απόζευξη
του διακόπτη ισχύος. Το κόστος ενός τέτοιου μετασχηματιστή είναι
υψηλότερο από ενός συμβατικού.
Εύλογα λοιπόν ο καθένας θα αναρωτηθεί πόσοι παλιοί μετασχηματιστές -
δυναμίτες βρίσκονται ακόμα σε λειτουργία και αν συντηρούνται σωστά.
Εκρήξεις μετασχηματιστών είχαμε και πρόσφατα στην περιοχή μας. Υπάρχει
ο κίνδυνος πυρκαγιών και σοβαρών τραυματισμών (καυτά λάδια και
μέταλλο) μιας και οι μετασχηματιστές αυτοί βρίσκονται διάσπαρτοι σε
πόλεις και χωριά, τοποθετημένοι ψηλά σε κολόνες της ΔΕΗ στην άκρη του
δρόμου και του πεζοδρομίου.
Ευχαριστώ την "Σύγχρονη Τεχνική Επιθεώρηση", Jimmys (πτυχιούχος
ηλεκτρολόγος - ηλεκτρονικός).
Jimmys